نقش اجتماعی کتابخانه ها

با سلام و احترام 

یکی از دغدغه‌ها و چالش‌های همیشگی حرفه‌مندان و متخصصان کتابداری برقراری تعامل مناسب بین جامعه و کتابخانه‌ها است. به نظر می‌رسد برای پرداختن به این مبحث یکی از مهمترین مقدمات، تأمل و درنگ در نقش و کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌ها و خصوصا کتابخانه‌های عمومی است. چرا که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته کتابخانه‌های عمومی از طرف جامعه بعنوان مکان‌هایی نه فقط جهت مطالعه بلکه برای حل چالش‌ها و پاسخگویی به پرسش‌ها پذیرفته شده‌اند. افراد از گروه‌های مختلف اجتماعی و همچنین سطح تحصیلات و سنین متفاوت با اشتیاق برای تامین نیازهای گوناگون از ساده‌ترین و ابتدایی ترین نوع مانند تهیه پرینت، دسترسی به اینترنت رایگان گرفته تا نیازهایی مانند دسترسی و ثبت نام در وبسایت‌های دولتی و انجام امور اداری بصورت آنلاین (خصوصا برای افراد سالمند و کسانی که به هر دلیلی به رایانه دسترسی ندارند)، جستجوی منابع در ارتباط با یک پرسش خاص، ارائه و به اشتراک گذاری  یک مهارت هنری و یا یک تخصص بصورت داوطلبانه و... به کتابخانه مراجعه می‌کنند. این مراجعات معمولا بصورت یک برنامه روتین  (مثل رفتن به خرید) در زندگی روزانه بسیاری از خانواده‌ها و افراد جای خود را بخوبی باز کرده است. مورد اخیر هم به دلیل ایجاد احساس نیاز به کتابخانه از سنین پایین، بصورت کاملا برنامه‌ریزی شده و هدفمند و اغلب در سیستم آموزشی است. بنابراین نمی‌توان بدون برخی پیش‌نیازها توقع پویایی ایده‌آل، بهره‌مندی از ظرفیت‌های پرشمار و مقبولیت کتابخانه‌ها را در جامعه داشت. بسیاری افراد از سنین کودکی برای تامین نیازهای مختلف و به بهانه‌های گوناگون به کتابخانه رفت و آمد دارند و علاوه براین شاهد هستند که اعضای مختلف خانواده از جمله والدین، خواهر و برادر و حتی پدر بزرگ و مادر بزرگ‌ از امکانات مختلف کتابخانه استفاده می‌کنند. البته عناصر متعدد دیگر از جمله مبلمان و طراحی فضای کتابخانه نیز در این مورد بسیار کمک کننده است. در یک تجریه عینی شاهد بودم که چطور حتی مهاجران برای بحث فراگیری زبان و تعامل با یکدیگر  به کتابخانه مراجعه می‌کنند و در امتداد این زنجیره تعامل اجتماع و کتابخانه، خدمات گیرندگان گذشته بصورت داوطلبانه و اغلب رایگان به کمک کارکنان کتابخانه در بحث آموزش زبان و....آمده و باعث رونق گرفتن بیشتر این فضا می‌شوند. نتیجه این خدمات متقابل، پویایی کتابخانه در اجتماع در عین دور نشدن از اهداف اصیل خود (و یا به آب و آتش زدن برای جذب مخاطب) است.